Katedra Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Założycielką klasztoru Narodzenia Najświętszej Marii Panny i kościoła klasztornego Narodzenia Najświętszej Marii Panny jest księżniczka Anna, która była żoną księcia Michała Puzyny – pochodzącego z Ruryków, którzy w XVI wieku znaleźli się na Wołyniu. Po założeniu klasztoru w 1665 r. przeznaczyła działkę pod jego budowę ze swojego majątku we wsi Strakłów (w 1975 roku dołączyło się do miasta Dubna) i znaczne sumy ze swego skarbca.

Katedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny – to perła miasta Dubna – świątynia o niesamowitej urodzie i wielkości. Zewnętrzna dekoracja ścian jest zarówno okazała i ponadczasowa, jak i skromna i niesamowita. Ta świątynia prawosławia jest dobrze ukryta wśród wiekowych drzew, pod którymi chcesz myśleć tylko o świętym i wiecznym.

Jego budowniczymi byli oczywiście architekci wołyńscy. Łączyli bizantyjski styl architektoniczny z ukraińskim barokiem. Kościół jest murowany, pięciokopułowy, na planie krzyża, posiada wspaniały wielopoziomowy rzeźbiony artystycznie ikonostas z ikoną Matki Boskiej, inne cenne ikony, misy, księgi liturgiczne. Łączna powierzchnia katedry – to ponad 700 metrów kwadratowych, a kopuły katedry i dzwonnica uniosły się z lotu ptaka.

Z architektonicznego punktu widzenia katedra z dzwonnicą jest wzorem bizantyjskiego kościoła murowanego z XII wieku, ale w połączeniu z elementami charakterystycznymi – architektury klasycznej. Materiałem do jej budowy była cegła ze specjalnej gliny wypałowej oraz biała zaprawa z piasku, wapna, jajek i serwatki. Dziesięć wysokich okien półłukowych i trzy mniejsze dodają dużo światła.

Wyrafinowany wygląd Katedry Strakłowskiej uzupełnia jego wnętrze o bardzo majestatycznej architekturze: fantastycznie piękne sklepienia kopulaste, gzymsy, kolumny, kolczyki. Ikonostas jest trójkondygnacyjny, drewniany, wielorzeźbiony z kolumnami i złoconymi gzymsami. Szerokość i wysokość ikonostasu wynosi 7 m do górnego krzyża.

Obrazy katedry zachwycają wyjątkowością, elegancją, perfekcją, wyjątkową poprawnością rysunku. Ikony są umiejętnie malowane farbami olejnymi. Zgodnie ze starożytnym zwyczajem wschodnim pośrodku świątyni, pośrodku sklepienia stoi siwowłosy Starzec, który uosabiał Boga-Stwórcę, trzymającego w dłoniach wszechświat. W sklepieniach centralnych na krawędziach obraz poświęcony jest czterem ewangelistom (Mateuszowi, Markowi, Łukaszowi i Janowi) oraz innym motywom ewangelickim.

Według wiarygodnych dokumentów klasztor Narodzenia Najświętszej Marii Panny przestał istnieć pod koniec XVIII wieku, a jego kościół stał się kościołem parafialnym. Później przy klasztorze działała szkoła teologiczna, a w kościele odprawiano nabożeństwo w języku ukraińskim.
Dnia 20 stycznia 1994 r. parafianie jednogłośnie przeszli pod kontrolę Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Kijowskiego.

Każdy, kto kiedykolwiek był w tym domu Bożym, na pewno będzie chciał tu wrócić, ponieważ katedra nigdy nie była zamknięta od czasu jej konsekracji. Tutaj służba Bogu jest nieustannie wykonywana i słychać cichą modlitwę.